บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดประสงค์หลัก ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องพระรัตนตรัยในพระพุทธศาสนาเถรวาท ๒) เพื่อศึกษาการนับถือพระรัตนตรัยในพระพุทธศาสนาเถรวาท             ๓) เพื่อศึกษาการนับถือพระรัตนตรัยของประชาชนในตำบลแคนดง อำเภอแคนดง จังหวัดบุรีรัมย์

    ผลการวิจัยพบว่า

                          ๑. พระรัตนตรัยในทัศนะของพระพุทธศาสนาเถรวาทนั้น หมายถึง เครื่องนำทางที่ประเสริฐ ๓ ประการหรือ แก้ว ๓ ประการ เป็นสิ่งที่นับถือเคารพบูชาอันประเสริฐสูงสุดของพุทธศาสนิกชน ซึ่งประกอบด้วยพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ต่างอิงอาศัยกันเหมือนไม้ ๓ ท่อนอันตั้งพิงกันไว้       จะขาดเสียอันหนึ่งไม่ได้ ซึ่งรัตนะแต่ละอย่างก็มีคุณแตกต่างกันไป ดังนี้ คือ ๑) พระพุทธเจ้า ๙ ประการ มีความเป็นผู้หมดกิเลส เป็นต้น ๒) พระธรรม มีคุณ ๖ ประการ มีความเป็นสิ่งที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว เป็นต้น ๓) พระสงฆ์ มีคุณ ๙ ประการ มีความเป็นผู้ปฏิบัติดี เป็นต้น ซึ่งมีอานุภาพปรากฏในฐานะสิ่งที่ช่วยกำจัดปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย มีทุพภิกขภัย โรคภัย และภัยจากภูตผีปีศาจ เป็นต้น ดังที่ปรากฏในรัตนสูตร นอกจากนี้ พระรัตนตรัยมีความสำคัญในฐานะเป็นที่พึ่ง ที่ระลึกถึง ของพุทธศาสนิกชนทั่วไป เพราะสามารถช่วยให้ผู้ระลึกถึงและปฏิบัติตาม ได้หลุดพ้นจากภัย คือความกลัวต่างๆ อันมีอวิชชาเป็นสาเหตุได้

๒. การนับถือพระรัตนตรัยในพระพุทธศาสนาเถรวาท มี ๒ แบบ คือ การนับถือพระรัตนตรัยแบบโลกุตระ และการนับถือพระรัตนตรัยแบบโลกียะ ซึ่งมีวิธีการในการนับถือพระรัตนตรัยที่แตกต่างกันออกไป เช่น การมอบกายถวายชีวิตแด่พระรัตนตรัย การมีพระรัตนตรัยเป็นเครื่องนำทาง การยอมตนเป็นศิษย์ การแสดงออกซึ่งความเคารพ มีการกราบไหว้เป็นต้น ซึ่งวิธีการปฏิบัติตนของผู้เข้าถึง  พระรัตนตรัยนี้ มีทั้งนับถือด้วยการระลึกถึง และการปฏิบัติตาม ส่งผลให้ผู้นับถือได้รับอานิสงส์ คือ พ้นจากทุกข์ภัยทั้งปวงได้

การนับถือพระรัตนตรัยของพุทธบริษัท ๔ ในสมัยพุทธกาลกับสมัยปัจจุบันนั้น มีความแตกต่างกันในรายละเอียด ผู้นับถือพระรัตนตรัยในสมัยพุทธกาลนั้น นับถือพระรัตนตรัยแบบเข้าถึง เข้าใจ หนักแน่น มั่นคง แบบเอาชีวิตเป็นเดิมพัน จึงทำให้มีพุทธบริษัทเกิดขึ้นมากมาย ส่งผลให้พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองมาก แตกต่างจากปัจจุบัน ที่การนับถือพระรัตนตรัยนั้น ไม่ได้นับถือกันอย่างเข้าถึง เข้าใจ มีความอ่อนไหว ไม่มั่นคง นับถือกันแต่เพียงในนามเท่านั้น

๓. การนับถือพระรัตนตรัยของประชาชนในตำบลแคนดง อำเภอแคนดง จังหวัดบุรีรัมย์ นั้น ทั้งในแง่ของความหมาย องค์ประกอบ คุณของพระรัตนตรัย ความสำคัญ อานุภาพ และวิธีการนับถือพระรัตนตรัยนั้น ผู้ตอบแบบสัมภาษณ์ส่วนใหญ่ยังไม่มีความรู้-ความเข้าใจเกี่ยวกับการนับถือพระรัตนตรัยอย่างแท้จริง ผู้ที่มีความรู้-ความเข้าใจเกี่ยวกับพระรัตนตรัยถือว่ายังมีน้อยมาก ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าวิตกเป็นอย่างมาก สำหรับวิกฤตการณ์ชาวพุทธในปัจจุบัน

ดาวน์โหลด