วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาปีติในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท  เพื่อศึกษาการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเพื่อศึกษาเหตุเกิดและเหตุดับของปีติในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเอกสารอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุป วิเคราะห์ เรียบเรียงบรรยายเชิงพรรณนา ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า

ปีติในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท หมายถึง ความอิ่มใจ หรือความเอิบอิ่มอันมีผลเฉพาะ ซึ่งเกิดจากการปฏิบัติพระกัมมัฏฐาน มีมาในพระวินัยปิฎกปาราชิกกัณฑ์ ว่าด้วยการเจริญอานาปานสติ เวรัญชกัณฑ์ มหาวรรค จัมเปยยขันธกะ อภิธัมมวัคคาทิกัมมกถา อธิคมสัทธรรมปฏิรูป ปริยัตติสัทธรรมปฏิรูป ในพระสูตรมาในพรหมชาลสูตร สามัญญผลสูตร โปฏฐปาทสูตร ชนวนสภสูตร ใน  อภิธรรมปิฎก มหาปัฏฐาน ปีติตติกะ ในปฏิสนธิขณะขันธ์ ธัมมสังคณีนิกเขปกัณฑ์และในอรรถกถาอัตถสาลินีซึ่งมีแนวทางให้ศึกษาหาเหตุผลประกอบการปฏิบัติพระกัมมัฏฐาน

การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในคัมภีร์โดยมีสติปัฏฐาน ๔ เป็นแนวทาง คือ กายานุปัสสนา เวทนานุปัสสนา จิตตานุปัสสนา ธรรมานุปัสสนา เมื่อปฏิบัติได้ถูกต้องแล้ว ย่อมพัฒนาจิตให้เจริญยิ่งขึ้น เป็นทางสายเอกที่นำไปสู่ความบริสุทธิ์ของหมู่สัตว์ เพื่อดับความทุกข์โทมนัส เกิดปัญญารู้แจ้งในอริยสัจ ๔ นำไปสู่การบรรลุธรรมชั้นสูงสืบไป

ปีติเป็นหนึ่งในวิปัสสนูปกิเลส เหตุเกิดของปีติคือความสงบเป็นสภาวธรรมที่เกิดจากศรัทธาเพราะสมาธิตั้งมั่นเกินไป จึงทำให้วิริยะอ่อนลง เหตุดับของปีติ คือการใช้ปัญญาอบรมในธรรมไม่ฟุ้งซ่าน ใคร่ครวญด้วยปัญญาว่าปีติเกิดขึ้นแก่เราแล้วไม่เที่ยง มีความดับไปเป็นธรรมดา ด้วยการเจริญวปัสสนาภาวนา

ดาวน์โหลด